Molen Smid / Molen Busch, Assen

geschiedenis

toestand

restant

bouwjaar

1808

verdwenen

1935

onttakeld

voorganger

Assen (Molen van Hindrick Busch)

eigendomshistorie

ca 1832 Johan Fredrik Bismeyer, molenaar

1808 was Roelof Hindriks eigenaar.

Opvolger was Hendrik Jurjen (Busch). 

In 1865 werd Popko Freerk Smid eigenaar, die bijna zeventig jaar in bezit van zijn familie bleef. 
In 1865 waren Bismeijer en Smid molenaars aan de Molenstraat.

1868-1935 werd Jurrinus Freerk Smid  molenaar.

Jurriens Freerk Smid was de laatste molenaar die met de molen koren maalde. 

De molen werd rond 1935 verkocht aan Tido Edens, die de molen heeft onttakeld en vervolgens gedeeltelijk liet afbreken. 

Tido Edens verkocht de onderbouw met erf en tuin in 1955 aan molenaar Dirk ter Borg. 

Molenaarsknechten waren Jacob Stavast en Hendrik A. Heckman. 
De molenromp was sinds 1955 in particulier bezit van oa Dirk ter Borg en later van zijn zoon Andries. 

geschiedenis

De provinciehoofdstad Assen heeft in de twee achter ons liggende eeuwen 10 molens geteld.

28-08-1808: Op het moment dat de voorganger van deze molen in de nacht van 28 op 29 augustus 1808 afbrandde was Roelof Hindriks, afkomstig uit Vries, juist één jaar eigenaar. Hij had de molen in 1807 voor ƒ 6850 aangekocht van Hendrik Jurjen (Busch). 
Roelof Hindriks diende bij de Landdrost het verzoek in om een 'collecte door dit departement' te mogen houden. Na een positief advies van het Asser gemeentebestuur kreeg Hendriks op 18 november toestemming voor de inzameling. De collecte maakte de herbouw mogelijk.
In 1808/1809 verrees op de molenberg de achtkante korenmolen met stelling.
Of deze identiek was aan zijn voorganger is niet precies vast te stellen.

1865: Na Hindriks kende de molen verschillende molenaars en eigenaren. 
In 1865 verwierf Popko Freerk Smid uit Assen de molen, die bijna zeventig jaar in bezit van zijn familie bleef. 
In 1865 waren Bismeijer en Smid molenaars aan de Molenstraat.
Ook in 1868 werd de molen door brand verwoest.

 
26-10-1868:  Molenaar Smid deelt  in een advertentie in de Prov. Drentsche en Asser Courant mede: “Bij deze doe ik aan mijn geëerde begunstiger weten, dat ik vanaf heden weder mijne zaak als koornmolenaar heb begonnen, mij weder vriendelijk bij mijne stad- en landgenoten aanbevelende. Assen 26 October 1868, P.F. Smid.”

Jurrinus Freerk Smid (1868-1935) werd later de molenaar.
Hij was getrouwd met Nieske Winters (1870-1966), dochter van Harco Winters en Annegien Koops, een andere tak van de familie Winters (geen molenaars).

18-05-1885: Op Zondagmorgen 18 mei 1885 ging de molen wederom in vlammen op, nadat deze getroffen was door bliksem. 
In de Prov. Drentsche en Asser courant van 19 mei leest men: “in een oogwenk stond, nadat één der wieken tengevolg van het hemelvuur was afgeslagen en de splinters ver in het rond verspreid waren, de met riet gedekte kap in lichterlaaie.” De molen, veel gereedschap en een grote hoeveelheid graan ging verloren. De molen was voor een bedrag van ƒ 9000 verzekerd. In het reglement van de verzekering staat te lezen, “dat de verzekerde molen weder moet worden opgebouwd en zoo dit niet gebeurd slechts 1/3 van de verzekerde som wordt uitgekeerd”. De molen werd dus weer opgebouwd.

1893: Omstreeks 1893 werd er niet alleen gebruik gemaakt van windkracht. Volgens de gemeenteraadsverslagen van dat jaar, maakte molenaar P. Smid gebruik van stoomkracht en heeft twee knechten in dienst voor een bedrag van fl. 6,00 per week hun werkzaamheden daar deden. 
Jurriens Freerk Smid was de laatste molenaar die met de molen koren maalde.

20-11-1901: Nieuwe Veendammer courant
"Assen, 18 Nov.
Gisteravond omstreeks half zeven ontstond brand in de woning van den bezembinder Jan Beverwijk, staande over de Molenwegsbrug, nabij den korenmolen van den heer P. F. Smit. De brand ontstond, doordien de 17-jarige zoon van Beverwijk, die aan toevallen lijdende is, omviel en in zijn val de tafel met de daarop staande brandende petroleumlamp medesleurde; de brandende petroleum deelde zich aan den inboedel mede en ... er was brand met den aankleve van dien, brandalarm, brandweer, enz. Een buurman, die het onheil zag, deed moeite om het vuur te doven, hetgeen hem oogenschijnlijk ook gelukte, althans men meende, dat alle gevaar geweken was, tot kort daarna de vlammen met vernieuwde woede om zich grepen en de woning met de daarnaast gelegen werkplaats van Beverwijk, alsmede alles wat zich daarin bevond, in asch legden."

1932: In 1932 stapte hij over op een 18 pk Hatz-dieselmotor. Motorkracht hield de molen daarna nog tot 1935 in bedrijf, totdat het onderhoud te kostbaar werd. De molen werd verkocht aan Tido Edens, die de molen heeft onttakeld en vervolgens gedeeltelijk liet afbreken. 

Tido Edens verkocht de onderbouw met erf en tuin in 1955 aan molenaar Dirk ter Borg.

Molenaarsknechten waren Jacob Stavast en Hendrik A. Heckman.
1955: De molenromp was sinds 1955 in particulier bezit van oa Dirk ter Borg en later van zijn zoon Andries. 

1975: Rond 1975 is een poging tot herbouw ondernomen door onder anderen Koos van der Kuijl, vrijwillig molenaar uit Assen. Die poging is op niets uitgelopen. 

Begin 21ste eeuw is een nieuwe poging ondernomen. Daarbij is zelfs de Asser Molenstichting opgericht, met o.a. Bernd Otter, Koos van der Kuijl en Germ Geersing als bestuurslid. Na gesprekken met het gemeentebestuur en eigenaar A. ter Borch werd de buurt gepolst over mogelijke herbouw, met zeer positieve uitkomst. Uiteindelijk was het een buurman die de plannen kon doorkruisen en dat ook deed. De buren waren ertegen dat de stelling over hun erf zou komen...

Genoemde stichting werd niet veel later opgeheven. Extra spijtig, omdat recent het nabijgelegen Kanaal weer bevaarbaar is. Een complete molen zou een prachtig 'landmark' kunnen zijn...

Inmiddels (2012) is de molenromp gerestaureerd en verbouwd tot bedrijfsruimte.

Bronnen oa:
- F. van den Beemt
- Stellingnieuws, Molenstichting Drenthe nr 8, februari 1984
- Jan Lagendijk, 30-12-2022
- jnjv 26 juni 2006

nog waarneembaar

Stenen achtkante onderbouw tot stellinghoogte/maalzolder.
De molenromp is thans gerenoveerd welk werk in januari 2011 was voltooid. De molenstomp bestaat nu uit kantoorunits die zijn verdeeld over 4 verdiepingen met een totale vloeroppervlakte van ca. 3000 m2.